مراحل دریافت شناسنامه

بدون تردید شناسنامه هر شخصی تقریباً مرز بین بودن و نبودن و سند هویت وی و همچنین محل درج رسمی وقایع حقوقی تولد، مرگ، ازواج و طلاق تلقی می شود. در واقع از جمله حقوق اولیه هر انسانی داشتن هویتی روشن و شفاف است و شناسنامه برگ هویت هر انسان است و شخص فاقد شناسنامه مانند كسی است كه وجود ندارد. به علاوه این سند نشان از نسب، فامیل و اهمیت داشتن آن تا حدی است که دریچه ای برای ورود به هرگونه فعالیت اجتماعی از قبیل احراز هویت در مراجع اداری، ثبت نام در مراکز آموزشی و پیش نیاز بسیاری از اموری مانند ازدواج و اشتغال است.

افرادی که حق گرفتن شناسنامه دارند

از آنجاییکه با صدور شناسنامه انتساب اولیه هر شخص به پدر و مادر وی و اینکه به كدام فامیل تعلق دارند مشخص می شود، لذا پدر و مادر مكلفند به محض تولد كودك نسبت به نامگذاری شایسته و اخذ شناسنامه برای فرزند خود اقدام نمایند تا مولود جدید هویت یابد.
در این ارتباط ماده ۱۲ قانون ثبت احوال کشور در خصوص ثبت ولادت هر طفل در ایران اعم از اینکه پدر و مادر طفل ایرانی یا خارجی باشند باید به نماینده یا مأمور ثبت احوال اعلام شود و ولادت اطفال ایرانیان مقیم خارج از کشور به مأمور کنسولی ایران در محل اقامت و اگر نباشد به نزدیکترین مامور کنسولی و یا سازمان ثبت احوال کشور اعلام می شود. لهذا هر یک از اشخاص زیر می توانند با مراجعه به ادارات ثبت احوال نسبت به اعلام ولادت و اخذ شناسنامه نوزاد اقدام نمایند:

1. پدر یا جد پدری با ارائه اصل شناسنامه.
2. مادر در صورتی که ازدواج او قانونا به ثبت رسیده باشد. لیکن در مواردی که انعقاد رابطه زوجیت صرفاً با صیغه شرعیه بوده و به ثبت نرسیده باشد، اعلام ولادت و امضاء اسناد متفقاً به عهده پدر و مادر شرعی خواهد بود.
3. وصی یا قیم یا امین با ارائه مدارک ذیربط.
4. متصدی یا نماینده موسسه ای که طفل به آنجا سپرده شده است. در حال حاضر یکی از این موسسات، سازمان بهزیستی است که نهاد متولی سرپرستی کودکان و نوجوانان بی سرپرست به شمار می رود و برابر ماده ۱۶ قانون ثبت احوال، می توانند اعلام کننده وقایع حیاتی و اقدام کننده برای صدور شناسنامه باشند.
5. صاحب واقعه که سن او ۱۸ سال تمام به بالا باشد. بنابراین اگر هر یک از مراجع بندهای فوق در انجام این وظیفه قانونی قصور ورزیده باشند، این امکان فراهم شده که از جانب خود شخص نسبت به اخذ شناسنامه اقدام شود.