تغییر نام و نام خانوادگی

گاهی افراد به جهت حفظ منزلت اجتماعی و نیز جلوگیری از بروز برخی مشکلات در روابط با دیگران تصمیم به تغییر نام کوچک و یا نام خانوادگی می گیرند که چگونگی آن، موضوع این بخش است.

به موجب ماده ۴۰ قانون ثبت احوال تغییر نام خانوادگی اشخاص منحصرا با تصویب سازمان ثبت احوال کشور خواهد بود. اشخاص زیر می‌توانند درخواست تغییر نام خانوادگی نمایند:

1. نام خانوادگی بیش از دو کلمه و یا بیش از یک کلمه و یک حرف یا عدد یا پسوند و یا بطور مطلق یا مضاف نام محل باشد.
2. نام خانوادگی از واژه‌های ناپسند ترکیب شده باشد.
3. نام خانوادگی از واژه‌های خارجی مانند وانوشکا، ژاکاردو باشد.
4. نام خانوادگی‌ مذموم و مغایر ارزشهای فرهنگ اسلامی مانند چنگیز، عبد العزی باشد.
5. واژه‌هایی که از القاب و اسامی مربوط به عناوین علمی اعم از درجات و مؤسسات علمی مانند دکتر، دانشگاه و یا مناصب دولتی از لشکری و کشوری بصورت مطلق باشد و مواردی دیگر که در قانون ذکر شده‌اند.

در خصوص تغییر نام کوچک باید گفت در پاره‌ای موارد شخص متقاضی می‌تواند تقاضای تغییر نام کوچک خود را بنماید. این موارد عبارتند از:

1. نام های ممنوع یعنی نامهایی که مستهجن و یا موجب هتک حیثیت مقدسات اسلامی شوند
2. عناوین و القاب قدیم مانند امین‌الدوله
3. نام های زننده یا نامتناسب با جنس مانند نصرت، عزّت، افسر برای اناث و یا انتخاب نام اشرف و یا اکرم برای افراد ذکور
4. اسامی افراد همنام در خانواده.
5. همچنین در مورد کسانی‌که به موجب تبصره ۶ ماده ۲۰ قانون ثبت احوال با تائید مراجع ذیصلاح به دین مبین اسلام مشرف شده باشند و یا اینکه در نام کوچک چیزی زائد و غیرضروری و یا ناشی از اشتباه اشخاص وجود داشته باشد.

در این فروض مرجع صالح برای تغییر نام، هیات حل اختلاف اداره ثبت احوال است اما در سایر موارد دیگر در صلاحیت محاکم دادگستری است.
قابل ذکر است که بر روی سایت سازمان ثبت احوال یک سری اسامی اعم از نام کوچک و نام خانوادگی اعلام شده که متقاضیان می توانند بدون نیاز مراجعه به دادگاه به روش مذکور تغییر دهند.

تغییر سن در شناسنامه

ولادت واقعه ای است که ثبت آن الزامی است و ثبت آن در سند صورت می گیرد و رسمی است به همین دلیل نباید امکان تغییر تاریخ آن وجود داشته باشد.

در عین حال در پاره ای موارد در گذشته پس از فوت فرزند بزرگتر در خانواده، شناسنامه وی ابطال نمی‌شد و به فرزند کوچکتر انتقال داده می‌شد، در این صورت سن واقعی شخص با آنچه در شناسنامه وجود داشت متفاوت بود. در اینصورت است که تقاضای صدور حکم بر ابطال شناسنامه کنونی و دستور صدور شناسنامه جدید مطرح می‌شود.

در واقع شخصی که دعوای ابطال شناسنامه می کند بدین معناست که مدعی شود شناسنامه‌ای که از آن استفاده می‌کرده متعلق به خودش نبوده و پس از فوت فرزند بزرگتر به وی رسیده است.

در این خصوص تغییر سن در شناسنامه دو فرض متصور است.

• یکی اینکه متقاضی مدعی شود اختلاف سن واقعی او با سن مندرج در شناسنامه‌اش بیشتر از ۵ سال است، تشخیص و حل اختلاف با کمیسیون ۵ نفره تشخیص سن محل صدور شناسنامه صاحب سند خواهد بود. کمیسیون میتواند در صورت لزوم، صاحب سند را برای معاینه و تعیین سن به پزشکی قانونی معرفی کند و تصمیم کمیسیون تشخیص سن نیز قابل اعتراض نخواهد بود.
• مورد دیگر این است که ادعای اختلاف سن واقعی و سن مندرج در شناسنامه کمتر از ۵ سال باشد که در اینصورت باید به دادگستری رجوع نماید و با رعایت مقررات و تشریفات مربوطه و تقدیم دادخواست طرح دعوا کند.