راه های وصول مهریه
راه های وصول مهریه
پس از واقع شدن عقد؛ زن مالک مهر می شود.
مهریه در یک تقسیم بندی تقسیم می شود به:
- مهریه عندالمطالبه:
یعنی بعد از این که زوجه مالک مهریه شد، به مجرد مطالبه او، زوج مکلف به پرداخت مهریه می باشد.
- مهریه عندالاستطاعه:
یعنی وصول مهریه موکول به اثبات توانایی و استطاعت مالی زوج می باشد و زوجه باید توانایی مالی زوج را اثبات کند.
زوجه از چه طریق می تواند اقدام به وصول مهریه کند؟
با توجه به تصویب ” آیین نامه اجرایی شناسایی و توقیف اموال مدیون در اجرای مفاد اسناد رسمی” از اول مرداد ماه ۹۸ دفاتر خدمات قضایی دیگر دادخواست وصول مهریه را قبول نمی‌کنند و زوجه اجبارا برای وصول مهریه باید ابتدا به اجراء ثبت مراجعه کند.
بنابراین زوجه از طرق زیر می تواند برای وصول مهریه اقدام کند:
- اجرائیه ثبت:
عقد نامه یا قباله ازدواج یک سند رسمی و لازم اجرا است.
زوجه می‌تواند با مراجعه به دفتر ازدواجی که عقد نکاح را ثبت کرده است، درخواست صدور اجرائیه برای وصول مهریه را بکند.
برابر بند “ج” ماده ۲ آیین نامه اجرای مفاد اساسنامه لازم الاجرا و طرز رسیدگی به شکایت از عملیات اجرایی:
“مرجع صالح برای تقدیم درخواست صدور اجرائیه، دفتر ازدواجی است که عقد نکاح را ثبت کرده است.”
شرایط صدور اجرائیه:
پس از درخواست صدور اجرائیه از سوی زوجه در صورت احراز شرایط زیر توسط سردفتر، امکان صدور اجرائیه فراهم است.
الف- مطالبه مهریه به موجب سند رسمی باشد
سند ازدواجی که مطابق مقررات مورد نظر تنظیم شده باشد “رسمی” شناخته می شود. بنابراین ورقه ای که در شب بله بران به عنوان صداق تنظیم می شود و به امضای طرفین می رسد، قابلیت درخواست صدور اجرائیه را ندارد ولو اینکه ورقه مذکور به امضا و مهر سردفتر نیز رسیده باشد. همچنین در نکاح موقت ورقه ای را که سردفتر تحت عنوان نکاح منقطع (صیغه نامه) تنظیم می کند، سند رسمی شناخته نمی شود. در فرض اخیر زوجه می تواند جهت مطالبه مهریه فقط به دادگاه خانواده مراجعه کند.
ب- منجز بودن مهریه و تعهدات وصول مهریه
به دلالت تبصره ۲ ماده ۵ همان آیین نامه، صدور ورقه اجرائیه نسبت به تعهداتی که در سند منجزاً قید شده باشد، امکان پذیر است. منظور از منجز بودن این است که مهریه معلق نباشد.
مدارک مورد نیاز:
- اصل شناسنامه و کارت ملی
- اصل قباله ازدواج یا عقد نامه
پس از صدور اجرایئه، مامور ابلاغ آن را به زوج ابلاغ می‌کند، از این تاریخ زوج ۱۰ روز فرصت دارد به مفاد اجرائیه عمل کند.
زوجه می‌تواند درخواست توقیف اموال زوج را بدهد تا در صورتی که زوج به مفاد اجرائیه عمل نکند، از محل اموال توقیفی، مهریه زوجه پرداخت شود.
وصول مهریه از طریق دادگاه:
این حالت زمانی رخ می دهد که زوجه از طریق مراجعه به اجرای ثبت به نتیجه نرسیده است، یعنی عملا اموال قابل توقیفی از زوج به دست نیاورده است.
الف) اگر مهریه کمتر از ۲۰ میلیون تومان باشد:
در این حالت زوجه با مراجعه به دفتر خدمات قضایی درخواست وصول مهریه خود را ثبت می کند.
طبق اصل کلی دادگاهی که خوانده دعوا (در دعوای وصول مهریه، زوج) در حوزه آن دادگاه اقامت دارد به دعوا رسیدگی می‌کند.
طبق ماده ۱۲ قانون حمایت از خانواده، در دعاوی خانواده زوجه می تواند دعوای خود را هم در محل اقامت خود و هم در محل اقامت خوانده مطرح کند و این ماده استثنایی است بر اصلی که در بالا بیان کردیم.
اگر زوجه مایل است دادگاه محل اقامت خودش به دعوا رسیدگی کند باید در هنگام ثبت درخواست در دفتر خدمات قضایی این موضوع را اظهار کند، زیرا دفاتر خدمات قضایی طبق اصلی که در بالا گفته شده، درخواست را به شکل اتوماتیک به دادگاه محل اقامت خوانده ارجاع می‌دهند.
مدارک مورد نیاز:
- اصل کارت ملی و شناسنامه
- اصل قباله ازدواج یا عقد نامه
دادگاه صالح برای رسیدگی:
رسیدگی به دعاوی مالی تا سقف ۲۰ میلیون تومان بر عهده شورای حل اختلاف می باشد.
تذکر: در جاهایی که دفتر خدمات قضایی تشکیل نشده است، زوجه باید برای طرح دعوای وصول مهریه به شورای حل اختلاف مراجعه کند.
طبق قانون حمایت از خانواده، زوجه می‌تواند به شورای حل اختلاف محل سکونت زوج یا محل سکونت خود برای طرح دعوا رجوع کند.
ب) اگر ارزش مهریه بیشتر از ۲۰ میلیون تومان باشد:
در این حالت هم زوج ابتدا به دفتر خدمات قضایی رجوع کرده و درخواست وصول مهریه را ثبت می‌کند.
طبق اصل کلی دادگاهی که خوانده دعوا (در دعوای وصول مهریه، زوج) در حوزه آن دادگاه اقامت دارد به دعوا رسیدگی می‌کند.
طبق ماده ۱۲ قانون حمایت از خانواده، در دعاوی خانواده زوجه می‌تواند دعوا را در محل اقامت خود و هم در محل اقامت خوانده طرح کند، مگر مهریه مال غیر منقول باشد که در این صورت در دادگاهی که مال غیرمنقول در آن حوزه قرار دارد دعوا اقامه می‌شود، و این ماده استثنایی به اصلی که در بالا بیان شد است.
اگر زوجه مایل است دادگاه محل اقامت خودش به دعوا رسیدگی کند باید در هنگام ثبت درخواست در دفتر خدمات قضایی این موضوع را اظهار کند، زیرا دفاتر خدمات قضایی طبق اصلی که در بالا گفته شد، درخواست را به شکل اتوماتیک به دادگاه محل اقامت خوانده ارجاع می‌دهند.
مدارک مورد نیاز:
- اصل شناسنامه و کارت ملی
- اصل عقد نامه یا قباله ازدواج
دادگاه صالح برای رسیدگی:
در این حالت دادگاه صالح برای رسیدگی دادگاه خانواده می باشد.
تذکر: در جاهایی که دفتر خدمات قضایی تشکیل نشده است، زوجه باید برای طرح دعوای وصول مهریه باید به دادگاه خانواده رجوع کند.
طبق ماده ۱۲ قانون حمایت از خانواده زوجه می‌تواند برای طرح دعوا هم به دادگاه محل اقامت خود هم محل اقامت زوج رجوع کند، مگر مهریه مال غیر منقول باشد که در این صورت باید به دادگاه حوزه ایی که مال غیر منقول در آن حوزه قرار دارد رجوع کند.
سوال:
اگر زوجه به هر دلیلی به اصل قباله ازدواج یا عقد نامه دسترسی نداشت چه کاری می‌تواند بکند؟
می‌تواند با مراجعه به دفتر ازدواجی که عقد را ثبت کرده است، درخواست صدور رونوشت کند.
مطالبه مهریه بیش از ۱۱۰ سکه:
۱. از طریق اجرای ثبت:
در رجوع به اداره ثبت، ابتدائا استعلامی از وضعیت دارایی زوج به عمل می آید. زوج یا مال و اموال برای پرداخت مهریه دارد که توقیف می شود و از محل آن مهر پرداخت می‌شود یا ندارد که در این صورت زوجه برای وصول مهریه باید به دادگاه مراجعه کند.
اگر دارایی زوج برای پرداخت بیش از ۱۱۰ سکه کافی باشد اجرائیه ثبت دستور توقیف می‌دهد، به عبارت دیگر در این حالت نیاز نمی باشد برای وصول مهریه توانایی مالی زوج اثبات شود، به هر میزانی که اموال زوج تکافوی پرداخت مهر را بدهد، از اموال زوج توقیف می‌شود.
۲. از طریق دادگاه:
دادگاه در خصوص مطالبه مهریه حکم به وصول کل مهر می‌دهد، اما در مرحله اجرای حکم اصل بر این است که زوج توانایی مالی پرداخت مهریه را تا ۱۱۰ سکه دارد و تا این میزان حکم اجرایی می شود، برای وصول مازاد بر این مقدار زوجه باید مال و اموالی که متعلق به زوج است را به دادگاه معرفی کند.
پس وصول مازاد بر ۱۱۰ سکه منوط به اثبات این مورد است که زوج توانایی پرداخت دارد.
تقسیط یا قسط بندی مهریه:
در وصول مهریه از طریق دادگاه اگر زوج توانایی مالی پرداخت مهر را نداشت درخواست اعسار می‌دهد و بر اساس وضعیت مالی او دادگاه پرداخت مهریه را قسطی می‌کند.
در حالی که در وصول مهریه از طریق ثبت فرض تقسیط منتفی است زیرا همانطور که در بالا بیان کردیم زوج یا مال و اموال برای پرداخت مهریه دارد یا ندارد، تقسیط مهر ویژه دادگاه است.
جلب یا بازداشت زوج:
جلب زوج به دلیل پرداخت نکردن مهر، ویژه وصول مهریه از طریق دادگاه می باشد و در وصول مهریه از طریق ثبت منتفی است.
در رویه عملی دادگاه ها اگر زوج در مدت زمانی که دادگاه برای پرداخت اقساط معین کرده است، قسط خود را ندهد و این عمل را تکرار کند (مثلا قرار بوده است هر ۳ ماه یک سکه بدهد ولی ۶ ماه گذشته و هیچ سکه ای نداده) حکم جلب او صادر می شود. بلافاصله بعد از پرداخت قسط یا اقساط زوج آزاد می شود.
مستثنیات دین و مهریه:
مستثنیات دین یعنی، اموالی که برابر قانون در هنگام اجرای احکام و قرار یا سند رسمی مشمول مقررات اجرا نبوده و توقیف نمی‌شود و به ضرر مالک مدیون به فروش نمی‌رسد.
بر طبق قانون نحوه اجرای محکومیت های مال، مستثنیات دین عبارت اند از:
- منزل مسکونی که عرفا در شأن محکوم‌علیه در حالت اعسار او باشد؛
- اثاثیه‌ی مورد نیاز زندگی که برای رفع حوائج ضروری محکوم‌علیه و افراد تحت تکفل او لازم است؛
- آذوقه‌ی موجود به قدر احتیاج محکوم‌علیه و افراد تحت تکفل او برای مدتی که عرفا آذوقه ذخیره می‌شود؛
- کتب و ابزار علمی و تحقیقاتی برای اهل علم و تحقیق متناسب با شأن آنها؛
- وسایل و ابزار کار کسبه، پیشه‌وران، کشاورزان و سایر اشخاصی که برای امرار معاش ضروری آنها و افراد تحت تکفلشان ضروری است؛
- تلفن مورد نیاز مدیون؛
- مبلغی که در ضمن عقد اجاره به عنوان قرض به موجر پرداخت می‌شود، مشروط بر اینکه پرداخت اجاره بها بدون آن موجب عسر و حرج گردد.”
پس اگر دارایی محکوم علیه صرفا موارد بالا باشد توقیف و فروخته نمی‌شود.
