اصطلاحات رایج در سیستم بانکداری

چک:

چك نوشته ای است كه به موجب آن صادر كننده وجوهی را كه نزد محال علیه است یا بعضا و یا كلا مسترد و یا به دیگری واگذار می نماید.

سفته:

سفته سندی است كه به موجب ان امضا كننده تعهد میكند مبلغی را در موعد معین یا عند المطالبه در وجه حامل یا شخص معین یا به حواله كرد آن شخص كار سازی نماید.

برات:

برات نوشته ای است كه طلبكار یا كشنده برات به دیگری دستور می دهد مبلغ معینی را در سر رسید معین یا به روئت در وجه شخص معین یا به حواله كرد او در محل تعیین شده بپردازد.

تفاوت بین سفته و برات:

در برات معمولا سه نفر دخالت دارد در حالی كه در سفته دو نفر دخالت می كند، برای برات وجود محل لازم است یعنی برات كش باید از برات گیر طلبكار بوده و یا اعتبار نزد وی داشته باشد در صورتی كه در سفته وجود محل ضرورت ندارد، برات را باید به قبولی برات گیر رسانید در صورتی كه سفته خود از طرف متعهد قبو شده است به عبارت دیگر سفته به محض صدور دین متعهد است در صورتی كه برات بس از قبولی برات گیر بدهی تلقی می گردد، در برات قید اسم محال له الزامی است ولی سفته را می توان بدون ذكر محال له در وجه حامل صادر كرد.

فروش اقساطی:

واگذاری عین به بهای معلوم به غیر كه تمام یا قسمتی از آن به اقساط مساوی یا در سررسید معین دریافت گردد.

اجاره به شرط تملیك:

اجاره عقدی است كه به موجب آن مستاجر مالك منافع عین مستاجره می شود بانك ها می توانند اموال منقول و غیر منقول را بنا به درخواست مشتری خریداری و به صورت اجاره به شرط تملیك به مشتری واگذار می نماید. 

سلف:

منظور از معامله سلف در معاملات بانكی پیش خرید نقدی محصولات تولیدی، صنعتی، كشاورزی و معدنی است به قیمت معین زمانی كه تولید كننده ای در جریان تولید كالا یا فرآورده دچار كمبود سرمایه در گردش می شود و می تواند از طریق پیش فروش قسمتی از تولید خود نیاز مالی بنگاه را تعمین نماید.

خرید دین:

تسهیلاتی است كه بموجب آن بانك سفته یا براتی را كه ناشی از معامله نسیه تجاری بوده و سر رسید آن كمتر از یكسال است خریداری می كند.

جعاله:

عبارت است از التزام شخص (جاعل) يا كارفرما به اداء مبلغ يا اجرت معلوم (جعل) در مقابل عملي معين و یا غیر معین، طبق قرارداد طرفي كه عمل را انجام مي دهد (عامل) يا پيمانكار ناميده مي شود

مضاربه:

عقدی است كه در آن احد از متعاملین سرمایه می دهد (سرمایه باید وجه نقد باشد) با قید اینکه طرف دیگر با آن تجارت كرده و در سود آن با نسبت تعین شده شریك باشند. صاحب سرمایه، مالک و عامل،مضارب نامیده می شود.

مشاركت مدنی:

امیخته كردن سهم الشركه نقدی و غیر نقدی از آن شریك و از آن بانك به نحو مشاع برای انجام كار معین در زمینه فعالیت های تولیدی، بازرگانی و خدماتی.

دامپینگ:

به معنای فروش كالا در بازار یك كشور خارجی به قیمتی كمتر از بهای آن در بازار داخلی و در نتیجه از بین بردن رقبای داخلی و خارجی در آن كشور است بطوری كه بازار كشور مورد بحث را در انحصار كالای خود قرار دهد.

اعتبار اسنادی:

اعتبا اسنادی عبارت است از تعهد مشروط یك بانك بنا به درخواست خریدار می باشد مبنی بر اینكه در مقابل ارائه اسناد مشخص شده و طبق شرایط اعتبار از طرف فروشنده در مدت معین اقدام به پرداخت یا تعهد پرداخت به او بنماید.

تفاوت سود و ربا:

تعین ربا از قبل و در مقابل ارقام ثابتی انجام می پذیرد اما سود با توافق طرفین پیش بینی و به نسبت مورد توافق تسهیم می گردد. پرداخت ربا الزامی است و حال آنكه سود قبل از تحقق حالت التزام داشته و پس از تحقق پرداخت آن الزامی است. ربا حاصل بهره برداری از دارائی های نقدی است بدون آنكه صاحب سرمایه در تحقق آن مشاركت مستقیم داشته باشد حال آنكه سود بازده حاصل از تركیب عوامل تولید با یكدیگر و مشخصا تركیب عامل كار و عامل سرمایه است.

عقد:

توافق اراده یك یا چند شخص در مقابل یك یا چند شخص دیگر مبنی بر تعهد به انجام امری و یا تملیك مالی را عقد گویند.

تعریف وثیقه:

سپرده یا ترهین یك دارائی قابل قبول به منظور گروگان وام و اعتبار.

سوئیفت:

یك انجمن تعاونی است كه تحت قانون بلژیك در بروكسل در سال ۱۹۷۷ به ثبت رسیده است این انجمن توسط ۲۱۰ بانك اروپایی و امریكایی تاسیس شده است و در حال حاضر بیش از ۲۲۵۳ بانك بیش از ۱۸۸ كشور عضویت آن را پذیرفته اند یكی از اهداف ایجاد swift این است كه اعضای خود را قادر می سازد پیامهای مربوط به اور بانكی خود را به سرعت و از طریق خطوط تلفن انتقال دهند مانند: پرداخت های بین المللی، اعتبارات اسنادی.

بارنامه:

سندی است كه توسط شركت حمل كننده یا عامل حمل پس از دریافت كالا جهت حمل صادر می گردد باید توجه داشت كه بارنامه قرارداد حمل كالا نیست بلكه سند مالكیت كالا است.

دلیل قید تاریخ صدور بارنامه در روی آن:

     الف – اگر مهلت حمل كالا در اعتبار اسنادی قید شده باشد تاریخ بارنامه نشان دهنده آن است كه كالا به موقع حمل شده است یا خیر.

     ب – اعتبار اسنادی بایستی فورا پس از حمل به بانك كارگزار ارائه شود چنانچه ۲۱ روز پس از تاریخ صدور بارنامه فروشنده اسناد حمل را ارائه دهد چنین بارنامه ای را بانك قبول نخواهد كرد پس لازم است حداكثر ۲۱ روز پس از تاریخ صدور بارنامه فروشنده اسناد حمل را ارائه دهد.

 SDR در حقیقت همان حق برداشت مخصوص است یعنی اینكه كشورهای مختلف در دهه ۱۹۷۰ و دهه ۱۹۹۰ مخصوصا كشورهای شرق آسیا مانند: كره، سنگاپور، مالزی، ژاپن و… رشد سریع اقتصادی را طی كردنند لذا برای رشد اقتصادی و ادامه حیات اقتصادی نو ظهور بایستی دلارهای امریكایی صرف می شد چرا كه دلار پول بین المللی در مبادلات بازرگانی این كشورها با خارج بود اما چون حجم دلارهای در دسترس بسیار محدود بود لذا دولت ایالت متحده از عهده پرداخت دلارهای اضافی برنیامد پس صندوق بین المللی پول اجازه یافت تا به كشورها مجوز چاپ SDR را بدهد SDR. در حقیقت تركیبی از پول های مختلف اروپایی بود كه دولتها با آن معاملات خود را انجام می دادنند

سیاست پولی:

سیاستی است كه در جهت ثبات سطح قیمت ها و حفظ ارزش پول توسط بانك مركزی اتخاذ می شود.

سیاست مالی:

اتخاذ روشی است كه دولت برای افزایش یا كاهش هزینه های خود اعمال می كند.