اصطلاحات رایج در سیستم بانکداری

چک:

چک نوشته ای است که به موجب آن صادر کننده وجوهی را که نزد محال علیه است یا بعضا و یا کلا مسترد و یا به دیگری واگذار می نماید.

سفته:

سفته سندی است که به موجب ان امضا کننده تعهد میکند مبلغی را در موعد معین یا عند المطالبه در وجه حامل یا شخص معین یا به حواله کرد آن شخص کار سازی نماید.

برات:

برات نوشته ای است که طلبکار یا کشنده برات به دیگری دستور می دهد مبلغ معینی را در سر رسید معین یا به روئت در وجه شخص معین یا به حواله کرد او در محل تعیین شده بپردازد.

تفاوت بین سفته و برات:

در برات معمولا سه نفر دخالت دارد در حالی که در سفته دو نفر دخالت می کند، برای برات وجود محل لازم است یعنی برات کش باید از برات گیر طلبکار بوده و یا اعتبار نزد وی داشته باشد در صورتی که در سفته وجود محل ضرورت ندارد، برات را باید به قبولی برات گیر رسانید در صورتی که سفته خود از طرف متعهد قبو شده است به عبارت دیگر سفته به محض صدور دین متعهد است در صورتی که برات بس از قبولی برات گیر بدهی تلقی می گردد، در برات قید اسم محال له الزامی است ولی سفته را می توان بدون ذکر محال له در وجه حامل صادر کرد.

فروش اقساطی:

واگذاری عین به بهای معلوم به غیر که تمام یا قسمتی از آن به اقساط مساوی یا در سررسید معین دریافت گردد.

اجاره به شرط تملیک:

اجاره عقدی است که به موجب آن مستاجر مالک منافع عین مستاجره می شود بانک ها می توانند اموال منقول و غیر منقول را بنا به درخواست مشتری خریداری و به صورت اجاره به شرط تملیک به مشتری واگذار می نماید. 

سلف:

منظور از معامله سلف در معاملات بانکی پیش خرید نقدی محصولات تولیدی، صنعتی، کشاورزی و معدنی است به قیمت معین زمانی که تولید کننده ای در جریان تولید کالا یا فرآورده دچار کمبود سرمایه در گردش می شود و می تواند از طریق پیش فروش قسمتی از تولید خود نیاز مالی بنگاه را تعمین نماید.

خرید دین:

تسهیلاتی است که بموجب آن بانک سفته یا براتی را که ناشی از معامله نسیه تجاری بوده و سر رسید آن کمتر از یکسال است خریداری می کند.

جعاله:

عبارت است از التزام شخص (جاعل) یا کارفرما به اداء مبلغ یا اجرت معلوم (جعل) در مقابل عملی معین و یا غیر معین، طبق قرارداد طرفی که عمل را انجام می دهد (عامل) یا پیمانکار نامیده می شود

مضاربه:

عقدی است که در آن احد از متعاملین سرمایه می دهد (سرمایه باید وجه نقد باشد) با قید اینکه طرف دیگر با آن تجارت کرده و در سود آن با نسبت تعین شده شریک باشند. صاحب سرمایه، مالک و عامل،مضارب نامیده می شود.

مشارکت مدنی:

امیخته کردن سهم الشرکه نقدی و غیر نقدی از آن شریک و از آن بانک به نحو مشاع برای انجام کار معین در زمینه فعالیت های تولیدی، بازرگانی و خدماتی.

دامپینگ:

به معنای فروش کالا در بازار یک کشور خارجی به قیمتی کمتر از بهای آن در بازار داخلی و در نتیجه از بین بردن رقبای داخلی و خارجی در آن کشور است بطوری که بازار کشور مورد بحث را در انحصار کالای خود قرار دهد.

اعتبار اسنادی:

اعتبا اسنادی عبارت است از تعهد مشروط یک بانک بنا به درخواست خریدار می باشد مبنی بر اینکه در مقابل ارائه اسناد مشخص شده و طبق شرایط اعتبار از طرف فروشنده در مدت معین اقدام به پرداخت یا تعهد پرداخت به او بنماید.

تفاوت سود و ربا:

تعین ربا از قبل و در مقابل ارقام ثابتی انجام می پذیرد اما سود با توافق طرفین پیش بینی و به نسبت مورد توافق تسهیم می گردد. پرداخت ربا الزامی است و حال آنکه سود قبل از تحقق حالت التزام داشته و پس از تحقق پرداخت آن الزامی است. ربا حاصل بهره برداری از دارائی های نقدی است بدون آنکه صاحب سرمایه در تحقق آن مشارکت مستقیم داشته باشد حال آنکه سود بازده حاصل از ترکیب عوامل تولید با یکدیگر و مشخصا ترکیب عامل کار و عامل سرمایه است.

عقد:

توافق اراده یک یا چند شخص در مقابل یک یا چند شخص دیگر مبنی بر تعهد به انجام امری و یا تملیک مالی را عقد گویند.

تعریف وثیقه:

سپرده یا ترهین یک دارائی قابل قبول به منظور گروگان وام و اعتبار.

سوئیفت:

یک انجمن تعاونی است که تحت قانون بلژیک در بروکسل در سال ۱۹۷۷ به ثبت رسیده است این انجمن توسط ۲۱۰ بانک اروپایی و امریکایی تاسیس شده است و در حال حاضر بیش از ۲۲۵۳ بانک بیش از ۱۸۸ کشور عضویت آن را پذیرفته اند یکی از اهداف ایجاد swift این است که اعضای خود را قادر می سازد پیامهای مربوط به اور بانکی خود را به سرعت و از طریق خطوط تلفن انتقال دهند مانند: پرداخت های بین المللی، اعتبارات اسنادی.

بارنامه:

سندی است که توسط شرکت حمل کننده یا عامل حمل پس از دریافت کالا جهت حمل صادر می گردد باید توجه داشت که بارنامه قرارداد حمل کالا نیست بلکه سند مالکیت کالا است.

دلیل قید تاریخ صدور بارنامه در روی آن:

     الف – اگر مهلت حمل کالا در اعتبار اسنادی قید شده باشد تاریخ بارنامه نشان دهنده آن است که کالا به موقع حمل شده است یا خیر.

     ب – اعتبار اسنادی بایستی فورا پس از حمل به بانک کارگزار ارائه شود چنانچه ۲۱ روز پس از تاریخ صدور بارنامه فروشنده اسناد حمل را ارائه دهد چنین بارنامه ای را بانک قبول نخواهد کرد پس لازم است حداکثر ۲۱ روز پس از تاریخ صدور بارنامه فروشنده اسناد حمل را ارائه دهد.

 SDR در حقیقت همان حق برداشت مخصوص است یعنی اینکه کشورهای مختلف در دهه ۱۹۷۰ و دهه ۱۹۹۰ مخصوصا کشورهای شرق آسیا مانند: کره، سنگاپور، مالزی، ژاپن و… رشد سریع اقتصادی را طی کردنند لذا برای رشد اقتصادی و ادامه حیات اقتصادی نو ظهور بایستی دلارهای امریکایی صرف می شد چرا که دلار پول بین المللی در مبادلات بازرگانی این کشورها با خارج بود اما چون حجم دلارهای در دسترس بسیار محدود بود لذا دولت ایالت متحده از عهده پرداخت دلارهای اضافی برنیامد پس صندوق بین المللی پول اجازه یافت تا به کشورها مجوز چاپ SDR را بدهد SDR. در حقیقت ترکیبی از پول های مختلف اروپایی بود که دولتها با آن معاملات خود را انجام می دادنند

سیاست پولی:

سیاستی است که در جهت ثبات سطح قیمت ها و حفظ ارزش پول توسط بانک مرکزی اتخاذ می شود.

سیاست مالی:

اتخاذ روشی است که دولت برای افزایش یا کاهش هزینه های خود اعمال می کند.