ارز و بانکداری

ارز: پولهای رایج خارجی و هر سند اوراق بهاداری که مبلغ آن به پول خارجی باشد ارز نام دارد.

معامله ارزی: نحوه تبدیل واحد پول یک کشور به واحد پول کشور دیگر را معامله ارزی می گویند.

نرخ ارز: عددی است که واحد پول کشور را بر حسب واحد پول کشور دیگر در مقطع زمانی معین نشآن می دهد.

نرخ ارز اسمی: نرخ هایی که در بازار جهت خرید و فروش ارز بر حسب نرخ اعلام شده در تاریخ معین باشد.

نرخ ارز واقعی: اگر بخواهیم تغییرات اقتصادی کشوری که ارز آن مورد بحث است بررسی نمائیم از نرخ ارز واقعی استفاده خواهیم کرد.

نرخ ارز موثر: در حقیقت میانگین وزنی نرخ های ارز واقعی است.

انواع اشکال نمایش نرخ ارز:

1. روش مستقیم: پول یا ارز محلی، پول متغییر و پول خارجی به عنوان پول پایه در نظر گرفته می شود.
2. روش غیر مستقیم: پول یا ارز خارجی به عنوان پول متغییر و پول محلی به عنوان پول پایه در نظر گرفته می شود.
3. روش دلار پایه: همان روش غیر مستقیم است با این تفاوت که پول پایه همان دلار است.
4. روش متقاطع: هیچ یک از ارزها بصورت ثابت پول پایه یا پول متغییر در نظر گرفته نمی شود، در این روش ارزها نسبت به هم سنجیده می شوند. این روش بیشتر توسط دلالان ارز مورد استفاده قرار می گیرد.

انواع عملیات ارز در بازار:

1. اربیتراژ ارز: یعنی خرید ارز از آنجا که ارزانتر است و فروش آن در جایی که گرانتر است.
2. اربیتراژ بهره: در واقع سود بردن از بهره های بالاتر در بازارهای مختلف است، لذا اگر بین دو بازار پولی تفاوتی در نرخ های بهره وجود داشته باشد این امر منجر به ظهور اربیتراژ بهره می گردد.
3. اربیتراژ بهره با پوشش: در یک دوره زمانی مشخص که افراد برای سود جویی از تفاوت نرخ بهره در دو بازار قصد انتفاع و کسب سود بیشتر دارند لذا ممکن است برابری نرخ ارز در این بازار به هم بخورد و نه تنها سودی عاید فرد نمی شود بلکه تغییر برابری نرخ ارزها حتی با ضرر مواجه شود لذا برای جلوگیری از تغییرات نرخ ارز اقدام به خرید سلف ارز در بازار می نمایند.
4. هجینگ: در حقیقت به روشی که جهت تقلیل خطرات احتمالی و نیز به حداقل رساندن تغییرات قیمت بکار می رود هجینگ می گویند. هجینگ در بازار سلف و توسط صادر کنندگآن کالا صورت می گیرد.
5. سواپ: خرید نقدی ارز و فروش وعده دار همان ارز یا خرید وعده دار و فروش نقدی همان ارز به منظور کسب سود.
6. سوداگری ارزی: سوداگری ارزی همان هجینگ است، به عبارتی سوداگری ارزی نوسانات نرخ ارز و خطرات احتمالی ناشی از آن را می پذیرد تا سود کسب کند.

وسایل انتقالات ارزی:

1. اسکناس و مسکوک و تراولر چک: وقتی که اسکناس و مسکوک وسیله انتقال مالکیت مبلغ شخصی ارز از شخص دیگر باشد،انتقال با قبض واقباض صورت می گیرد.
2. چک ارزی: وسیله پرداخت از کشوری به کشور دیگر و بدون واسطه است که اغلب بانک ها بصورت وصولی یا خرید اقدام می کنند.
3. حواله ارزی: دستور پرداختی است که یک بانک بنا به تقاضای مشتری و پس از وصول مبلغ عهده یکی از بانک های خارج از کشور به شکل کتبی، سوئیفتی و… اعلام میدارد.

انواع روشهای انتقال حواله ارزی:

1. تلگراف: این سیستم انتقال از طریق شرکت مخابرات انجام خواهد گرفت.
2. تلکس: تلکس بصورت مستقیم وبین دو بانک صورت می گیرد.
3. نقل و انتقال کتبی
4. سوئیفت: سوئیفت یک انجمن تعاونی است که در سال ۱۹۷۷ در بروکسل تحت قانون بلژیک به ثبت رسید. هدف از ایجاد این انجمن این بود که اعضای خود را قادر سازد پیامهای مربوط به امور بانکی خود را به سرعت و از طریق خطوط تلفن انتقال دهند. از جمله مزیتهای سوئیفت، قابل اطمینان بودن، ایمنی سیستم، استاندارد، صرفه جویی در هزینه ها، سرعت در انتقال و قابلیت دستیابی ۲۴ ساعته می باشد.
5. سپرده های دیداری: وجوهی است که مشتریان بصورت امانت نزد بانک می سپارند که این سپرده ها عند المطالبه بوده و معمولا از طریق دسته چک قابل نقل و انتقال هستند. باید یادآور شد که به این نوع سپرده ها هیچ گونه سودی تعلق نمی گیرد و به این سبب اولین منبع درآمدی بانکها به شمار می آیند.
6. سپردهای قرض الحسنه: این سپرده ها بیشتر با نیات خیر خواهانه توسط مشتریان افتتاح میگردند و یا به قصد بهره مندی از جوایز متعلقه از سوی بانک اشخاص اقدام به گشایش این قبیل سپرده ها می نمایند که هیج گونه سود بانکی شامل آنها نمی شود پس می توان از این سپرده ها بعنوان دومین منبع درآمدی بانکها یاد کرد.
7. سپرده های سرمایه گذاری: در این نوع سپرده ها قراردادی مابین بانک و مشتری منعقد گردیده و با توجه به مفاد قرارداد بانک موظف خواهد بود در سررسید معین بهره متعلقه به مبلغ قرارداد را پرداخت نماید. این سپرده ها سومین منبع درآمدی بانکها بشمار می روند.
8. اعطای اعتبار اضافه برداشت: در واقع مشتری با اجازه بانک حساب جاری خویش را تا سقف معینی بدهکار نموده تا بانک کسری حساب مشتری را پرداخت نموده و بنا به توافق در موعد معین اصل پرداختی و فرع (سود بانک) را از مشتری دریافت دارد.
9. اعطای اعتبار با تضمین: بانکها با دریافت اوراق بهادار و سایر اسناد با سررسید معین اقدام به پرداخت وام به مشتریان می نمایند که این پرداخت ها همراه با بهره بوده و می بایستی در سررسید معین توسط وام گیرنده تصفیه و اصل و فرع به بانک بازگردانده شوند.

خط و مشی بانکهای تجاری:

1. اصل نقدینگی: این اصل چنین عنوان می دارد که بانک ها بایستی مقدار متعادلی از منابع پولی را نزد خود نگه دارد که هم بتوانند پاسخگوی نیازهای مالی مشتریان شوند و هم این منابع راکد در بانک به قدری زیاد نباشد که در عملیات سودآوری بانک اخلال ایجاد کنند.
2. اصل منفعت: با توجه به اینکه هدف بانک کسب سود است، بنابراین بانکدار باید به نحوی پرتفوی بانک را مدیریت نماید، که درآمد حاصله هم هزینه های بوجود آمده را پوشش دهد و هم منفعتی را عاید سهامداران نماید.
3. اصل امنیت: این اصل به بانکدار یادآور می شود که همیشه تحصیل سود حداکثر مد نظر نباشد، بلکه باید تضمینی در دست داشته باشیم تا به همراه دو اصل دیگر در خصوص بازگشت عین و بهره مبلغ پرداختی اطمینان لازم بوجود آید.

پرتفوی: پرتفوی به معنای سرمایه گذاری اشخاص در طرحهای سودآور متعدد، جهت به حداکثر رساندن سود بدست آمده .